Η τροφική αλλεργία ορίζεται ως ανεπιθύμητη ενέργεια μετά τη λήψη τροφής, η οποία προκαλείται με ανοσολογικό μηχανισμό. Πρόκειται για αντίδραση υπερευαισθησίας του οργανισμού έναντι ενός τροφίμου και ειδικότερα έναντι συγκεκριμένης πρωτείνης (αλλεργιογόνου) που περιέχεται σε αυτό. Οι ουσίες αυτές όταν εισέρχονται στον οργανισμό μας προκαλούν μια σειρά αντιδράσεων και εκκρίσεων ουσιών, οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούν τα συμπτώματα της αλλεργίας.

Γενικότερα, είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς τις ουσίες που μπορεί να δημιουργούν κάποια αλλεργική αντίδραση, αν και υπάρχουν ειδικά τεστ ταυτοποίησης αλλεργιογόνων για κάποιο οργανισμό. Το ζητούμενο λοιπόν που τίθεται είναι πώς μπορεί κανείς να προφυλαχθεί από τις αλλεργίες μέσω της διατροφής του.

Η διατροφή μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στις τροφικές αλλεργίες και καθαρά προληπτικό στις αλλεργίες άλλης αιτιολογίας. Οι πραγματικές τροφικές αλλεργίες δεν είναι τόσο συχνές. Μόνο το 1% περίπου του ενήλικου πληθυσμού εμφανίζει πραγματική τροφική αλλεργία. Για τους περισσότερους ανθρώπους η αλλεργική αντίδραση σε συγκεκριμένα τρόφιμα είναι η απλή αίσθηση δυσφορίας, όμως για άλλους εκδηλώνεται περισσότερο σοβαρά και φθάνει ακόμη και σε απειλή της ζωής.

Τα συμπτώματα μιας τροφικής αλλεργικής αντίδρασης συνήθως εκδηλώνονται στο διάστημα μίας ώρας μετά την κατανάλωση του ύποπτου τροφίμου. Τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι:

• Φαγούρα, κοκκίνισμα ή έκζεμα
• Πρήξιμο των χειλιών, του προσώπου και του λαιμού ή άλλων σημείων του σώματος
• Δύσπνοια, ρινική συμφόρηση ή προβλήματα στην αναπνοή
• Κοιλιακοί πόνοι, διάρροια, ναυτία ή έμετος
• Ζαλάδα, πονοκέφαλος ή λιποθυμικά επεισόδια

Σε σοβαρή αλλεργική αντίδραση σε τρόφιμο, οι προαναφερθείσες εκδηλώσεις ίσως εμφανιστούν σε πιο σοβαρή μορφή, ενώ είναι πιθανό να παρουσιαστούν τα παρακάτω απειλητικά για τη ζωή συμπτώματα:

• Συστολή των αεροφόρων οδών, συμπεριλαμβανομένου και του πρηξίματος του λαιμού, που οδηγεί σε πρόβλημα αναπνοής
• Σοκ με σοβαρή πτώση της αρτηριακής πίεσης
• Ταχυκαρδία
• Ζαλάδα, πονοκέφαλος και απώλεια των αισθήσεων

Περίπου το 90% των τροφικών αλλεργιών προκαλούνται από συγκεκριμένες πρωτεîνες που βρίσκονται κυρίως στο: γάλα, ασπράδια των αυγών, φιστίκια, σιτάρι, σόγια.

Άλλες ύποπτες τροφές θεωρούνται και τα: ψάρια, οστρακοειδή, καρύδια, φασόλια, καλαμπόκι και η σοκολάτα, η οποία ενώ συνήθως θεωρείται από τους γονείς ως αλλεργιογόνο για τα παιδιά, σπάνια είναι αιτία αλλεργίας.

Αυτό λοιπόν που θα πρέπει να γίνει όσον αφορά τις τροφικές αλλεργίες είναι η αποφυγή κατανάλωσης τροφών που γνωρίζει κανείς ότι μπορεί να προκαλέσουν αλλεργία. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι άτομα τα οποία έχουν υπόνοια ότι κάποια τρόφιμα μπορεί να τους προκαλούν έστω και κάποια ήπια αλλεργία να αποφεύγουν την κατανάλωσή τους αυτήν την περίοδο, όπου επικρατούν πιο «αλλεργιογόνες» περιβαλλοντικές συνθήκες.

Νεότερα για τις εποχικές αλλεργίες

Όσον αφορά τις εποχικές αλλεργίες που οφείλονται σε αλλεργιογόνες ουσίες που βρίσκονται στη φύση, όπως για παράδειγμα η γύρη των λουλουδιών, εδώ η διατροφή δεν μπορεί άμεσα να προστατεύσει, καθώς και πάλι βασικό μέσο πρόληψης είναι η αποφυγή έκθεσης σε περιβάλλον με αλλεργιογόνα (λουλούδια κ.λ.π).

Ωστόσο, σήμερα μελέτες έρχονται να αναδείξουν κάποια διατροφικά σημεία που μπορούν να δράσουν προληπτικά. Συγκεκριμένα, επιστημονικά δεδομένα δείχνουν πως η Mεσογειακή διατροφή ενδέχεται να απομακρύνει τις αλλεργίες και τα αναπνευστικά προβλήματα. Tο Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Βενιζέλειο Γενικό Νοσοκομείο Κρήτης, το Κέντρο για την έρευνα στην περιβαλλοντική επιδημιολογία της Βαρκελόνης και το βρετανικό Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιολογίας και Πνευμονολογίας παρακολούθησαν τις διατροφικές συνήθειες 700 παιδιών στις αγροτικές περιοχές της Κρήτης, όπου δεν παρατηρούνται σε μεγάλο ποσοστό αναπνευστικά προβλήματα.

Οι ερευνητές θέλησαν να ερευνήσουν το λόγο που στη Βρετανία παρουσιάζεται άσθμα στα παιδιά, ενώ σε άλλα μέρη, όπως στην Κρήτη, δεν παρουσιάζονται. Εξέτασαν τα παιδιά, ηλικίας 7 έως 18 ετών, για συμπτώματα άσθματος και ρώτησαν τους γονείς τους για τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών τους σχετικά με 58 τροφές σε 9 κατηγορίες: Φρούτα, λαχανικά, ψάρια, δημητριακά, καρύδια, γαλακτοκομικά, λάδι, μαργαρίνη, δημητριακά, κρέας και πουλερικά.

Όπως φάνηκε, τα παιδιά που τρέφονται με πολλά φρούτα και λαχανικά, δεν εμφανίζουν αναπνευστικά προβλήματα. Η καθημερινή κατανάλωση μήλων, πορτοκαλιών, σταφυλιών και ντοματών, απομάκρυνε την αλλεργική ρινίτιδα σε 300 παιδιά. Τα παιδιά που κατανάλωναν καρύδια, πλούσια σε βιταμίνη Ε και μαγνήσιο, τρεις φορές την ημέρα, παρουσίαζαν λιγότερη δύσπνοια. Αντίθετα, η υψηλή κατανάλωση μαργαρίνης, περισσότερες από μια φορές την εβδομάδα, σε 331 παιδιά, διπλασίασε τις πιθανότητες για εμφάνιση άσθματος και ρινίτιδας σε σύγκριση με όσα παιδιά κατανάλωναν μαργαρίνη λιγότερο συχνά.

Γενικότερα θα μπορούσαμε σήμερα να υποστηρίξουμε ότι η κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά συστατικά, τα οποία προστατεύουν και ισχυροποιούν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, μπορούν ενδεχομένως να δράσουν προληπτικά έναντι των εποχικών αλλεργιών.